De goede volgorde helpt
Voor een blijvende oplossing is het verstandig om energiebesparing in stappen te onderzoeken. U kunt natuurlijk meteen het dak vol leggen met PV-panelen zodat alle elektriciteit die u gebruikt zelf wordt opgewekt, maar vaak is het verstandiger om eerst te kijken welke dingen zorgen voor minder verbruik. Wat u niet verbruikt, hoeft u tenslotte niet op te wekken of in te winnen. Wij denken dat dit de goede volgorde is:
Maar u kunt natuurlijk ook direct contact opnemen voor een oriënterend gesprek
- Bewustwording van energie in huis
Meten=Weten. Het is een "dooddoener", maar het bijhouden van het energieverbruik levert in de regel al snel een besparing van 10% op. - Verliezen beperken
Isoleren, kierdichting en ventilatie verbeteren, zuiniger apparaten, lampen en installaties. Wat er niet uitgaat, hoeft er ook niet in, en komt dus ook niet op de jaarafrekening. - Restenergie terugwinnen
Restwarmte is goed terug te winnen. Denk aan de warmte in ventilatielucht, afzuigkanalen en douche-afvoer. In een goed geïsoleerd huis kan zomaar een derde van de gasrekening via het ventilatiesysteem weer naar buiten verdwijnen. De helft van de douchewater-warmte is terug te winnen. - Vervang Fossiele energie
Onderzoek de mogelijkheden om fossiele bronnen (aardgas) te vervangen voor gemakkelijk duurzaam op te wekken energie-varianten ("Ga van het Gas af!"). Is een All-Electric oplossing haalbaar? - Zelf energie inwinnen of opwekken
Zonnepanelen voor warm water (tot 50% van de warmwaterbehoefte), Zonnecellen voor stroom (net zoveel als uw dak toestaat), Warmtepompen en WKK-installaties. - Restant slim en duurzaam inkopen
Als er dan nog externe energiebehoefte is, koop dat dan zo slim en duurzaam mogelijk in. Bij voorkeur uit lokale, hernieuwbare bronnen. Neem een stroomleverancier die je overtollige stroom voor een goede prijs afneemt.
- Bouwkundige Maatregelen.........Isolatie van Gevels, Daken, Vloeren, Deuren, Ramen, Panelen en Kozijnen, Kierdichting, Tochtwering, enz.;
- Installatie-technische maatregelen.........Ventilatiesystemen, Verlichting en Huishoudelijke apparaten, Verwarmingsinstallaties, Warmwatersystemen, Zonne-energie;
- Onderhoudsaspecten...........Kozijnen (hout of kunststof/aluminium), CV-ketels, Ventilatie-onderhoud;
- Gezondheid, Binnenklimaat en Comfort...........schimmel- en vocht-problemen, koudeval bij enkel glas, koude vloeren, open verwarmingstoestellen. loden waterleidingen, ruimtebeslag en geluid van installaties.
Maar u kunt natuurlijk ook direct contact opnemen voor een oriënterend gesprek
Bouwkundige maatregelen
Het uitvoeren van bouwkundige en/of installatietechnische aanpassingen voor energiebesparende maatregelen heeft veelal ook niet-energetische effecten op een woning. Die effecten hangen vooral af van de bouw-technische staat van uw woning. Denk maar aan het volgende lijstje:
Isolatie algemeen
Isolerende maatregelen hebben invloed op de warmtestromen in de woning. Deze warmtestromen beïnvloeden op hun beurt het binnenklimaat. De ventilatie-stromen en de vochthuishouding maken ook deel uit van het binnenklimaat. Veranderingen in isolatie (en/of kierdichting) staan daarom niet op zichzelf, maar kunnen positieve of negatieve bijwerkingen hebben. De maatregelen dienen altijd integraal beoordeeld te worden.
In een goed geïsoleerde woning is het wellicht aantrekkelijk om ook het verwarmingstoestel aan te passen aan de ‘nieuwe’ warmtebehoefte. De benodigde capaciteit van het verwarmingstoestel is immers gedaald (bijvoorbeeld stooklijnregeling en thermostaatkranen of een geheel nieuw verwarmingstoestel).
Isolatiemaatregelen (vooral die met minerale of vlaswol en dubbele of drievoudige beglazing aan de straatzijde) kunnen de akoestische kwaliteit van een constructie/woning verbeteren. Het is veelal kostenbesparend om het plaatsen van isolatie te laten samenvallen met het plegen van onderhoud, bijvoorbeeld het aanbrengen van dakisolatie bij vervangen van dakbedekking of schimmel op koudebruggen elimineren door buitengevel-isolatie.
Gevelisolatie (buiten)
Het aanbrengen van isolatie aan de buitenzijde van de gevel en deze voorzien van een stootvaste afwerklaag (stukwerk, schroten, metselwerk en dergelijke).
Voordelen:
Gevelisolatie (spouw)
Het aanbrengen van isolatie in de ruimte (spouw) tussen de binnenmuur en de buitenmuur. Dit kunnen isolerende korrels, vlokken of schuimen zijn die via boorgaten in het buitenblad van de spouw worden ingespoten. Laat deze maatregel altijd uitvoeren door een gecertificeerd spouwmuur - isolatiebedrijf.
Voordelen :
Gevelisolatie (binnen)
Het aanbrengen van isolatie aan de binnenzijde van de gevel.
Voordelen:
Dakisolatie binnen (hellend koud-dak)
Het aanbrengen van isolatie aan de binnenzijde van het hellende dak.
Voordelen:
Buiten isolatie plat/hellend dak (warm-dak)
Het aanbrengen van isolatie aan de buitenzijde van de constructie, waarna deze wordt voorzien van dakbedekking (dakpannen of een nieuwe bitumineuze laag).
Voordelen:
Platdakisolatie (omgekeerd)
Het aanbrengen van waterbestendig isolatiemateriaal op de bestaande dakbedekking. Op het isolatiemateriaal moet een ballastlaag worden aangebracht om tegen opwaaien te beschermen. Deze constructie heet ook wel ‘omgekeerd dak’.
Voordelen:
Isolatie zoldervloer
Het aanbrengen van isolatie in of op de vloer van de zolder. In dit geval hoeft het dak niet te worden geïsoleerd. Relevant bij een onverwarmde zolder.
Voordelen:
Begane grond vloerisolatie (bovenzijde)
Het isoleren van de vloer aan de bovenzijde met een harde (drukvaste) isolatieplaat.
Voordelen:
Begane grond vloerisolatie (onderzijde)
Het isoleren van de vloer aan de onderzijde met isolatieplaten, isolatieschuim of folie met luchtkussens.
Voordelen:
Bodem isolatie
Het bedekken van de bodem van de kruipruimte met een isolatielaag. Deze kan bestaan uit een waterbestendige isolatieplaat of natuurlijk materiaal zoals schelpen.
Voordelen:
Isolerende beglazing, deuren en kozijnen
Algemeen aandachtspunt bij vernieuwing van beglazing:
Vernieuwing van beglazing kan als aanleiding gebruikt worden om ook ventilatieroosters in het glas aan te brengen.
Voorzetraam
Op het kozijn monteren van een extra (wegneembaar) raam voor het bestaande (enkele) glas. Er zijn zelfs voorzetruiten in HR glas uitvoering verkrijgbaar, waarmee je een zeer hoge na-isolatiegraad bereikt bij bestaand enkel of dubbel glas. Kan bijvoorbeeld bij monumenten een goede oplossing zijn.
Voordelen:
Dubbel glas
Het vervangen van het bestaande (enkele) glas door dubbel glas. HR+ glas. HR++ Glas of Triple HR glas. Hierbij kan alleen het glas worden vervangen of het glas inclusief kozijn. Dit is afhankelijk van de vraag of uw kozijnen aan vervanging toe zijn, en of de draaiende delen sterk genoeg zijn voor het zwaardere glas.
Bij HR+glas wordt gebruik gemaakt van een combinatie van een warmtereflecterende coating, een gasvulling en/of een voldoende spouwbreedte van het glas. De U-waarde van het glas ligt tussen de 1,2 en 1,6 W/m2K.
Bij HR++glas wordt gebruik gemaakt van een combinatie van zowel een warmtereflecterende coating, een gasvulling als een bepaalde spouwbreedte (15 mm) van het glas. De U-waarde van het glas bedraagt maximaal 1,2 W/m2K.
Voordelen:
Drievoudige beglazing (Triple glas)
Het vervangen van het bestaande (enkele) glas of dubbele beglazing door drievoudige beglazing (Triple glas). Deze optie is vooral interessant als ook de kozijnen vervangen worden door geïsoleerde kozijnen. Met de hedendaagse prijsontwikkelingen een aanbevolen optie wanneer uw kozijnen aan vervanging toe zijn.
Bij drievoudige beglazing wordt gebruik gemaakt van een combinatie van zowel een dubbel aangebrachte warmtereflecterende coating als een gasvulling als een bepaalde spouwbreedte (15 mm) van het glas. De U-waarde bedraagt maximaal ongeveer 0,7 W/m2K, maar lagere waarden (tot 0,4 W/m2K) zijn ook al beschikbaar. Bij dit type glas worden ook geïsoleerde afstandshouders in de spouwen van het glas geplaatst.
Voordelen:
EC- glas
Een interessante optie in bestaande kozijnen is het ter plaatse construeren van dubbele of drievoudige beglazing. Bestaand enkel glas of dubbel glas kan in hetzelfde kozijn verbeterd worden door aanbrengen van een extra ruit (al of niet met coating) waardoor relatief goedkoop een hogere isolatiewaarde bereikt kan worden. Het bestaande glas wordt ter plaatse van binnenuit aangepast, inclusief een dampdichte afdichting.
Voordelen:
Deurisolatie
Het vervangen van de bestaande deur door een geïsoleerde deur. Hierbij kan alleen de deur worden vervangen of de deur inclusief kozijn. Dit is afhankelijk van het feit of uw kozijn aan vervanging toe is.
Voordelen:
Kierdichting
Het dichten van kieren en naden van de woning. Deze komen voor bij de aansluitingen van kozijnen op muren maar ook bij aansluitingen tussen bouwdelen onderling, bijvoorbeeld tussen de gevel en de dakaansluiting. Gebruik bij voorkeur zgn. "Passiefhuis-tape"
Voordelen:
Tochtborstel op de brievenbus
De brievenbustochtstrip zorgt voor het weren van tocht door aan de binnenkant van de brievenbusopening in de voordeur een borstel te monteren met 2 schroefjes. Hierdoor kunt u gemiddeld 9 euro gas per jaar besparen, terwijl de strip voor minder dan die 9 euro bij elke bouwmarkt te koop is. Snel verdiend dus.
Deurdranger op binnendeuren
Tochtwering met behulp van een deurdranger realiseert een energiebesparing van globaal 15 m3 gas per jaar per deur. De deurdranger is eenvoudig te monteren. U schuift hem over het scharnier van de opdek-deur. Dit zijn die deuren die u er zo zonder gereedschap uit kunt tillen. Kost ongeveer een tientje en is ongeveer in een jaar terugverdiend. Vooral aantrekkelijk als u niet in het hele huis gelijkmatig stookt, dus als sommige ruimten lager verwarmd worden dan andere. Door de dichte deuren heeft u minder trek in huis, dus meer comfort.
- binnenklimaat (warmte, vocht, ventilatie, installaties, licht, akoestiek en comfort)
- ruimte (bijvoorbeeld constructieruimte voor isolatie aan binnenzijde)
- kosten (bijvoorbeeld energiekosten)
- onderhoud (onderhoudsvoorzieningen)
- esthetica (architectuur)
- verhuurbaarheid (bedrijfseconomisch beleid, marktpositie)
- wetgeving (welstand, bouw- en woningtoezicht, subsidie).
Isolatie algemeen
Isolerende maatregelen hebben invloed op de warmtestromen in de woning. Deze warmtestromen beïnvloeden op hun beurt het binnenklimaat. De ventilatie-stromen en de vochthuishouding maken ook deel uit van het binnenklimaat. Veranderingen in isolatie (en/of kierdichting) staan daarom niet op zichzelf, maar kunnen positieve of negatieve bijwerkingen hebben. De maatregelen dienen altijd integraal beoordeeld te worden.
In een goed geïsoleerde woning is het wellicht aantrekkelijk om ook het verwarmingstoestel aan te passen aan de ‘nieuwe’ warmtebehoefte. De benodigde capaciteit van het verwarmingstoestel is immers gedaald (bijvoorbeeld stooklijnregeling en thermostaatkranen of een geheel nieuw verwarmingstoestel).
Isolatiemaatregelen (vooral die met minerale of vlaswol en dubbele of drievoudige beglazing aan de straatzijde) kunnen de akoestische kwaliteit van een constructie/woning verbeteren. Het is veelal kostenbesparend om het plaatsen van isolatie te laten samenvallen met het plegen van onderhoud, bijvoorbeeld het aanbrengen van dakisolatie bij vervangen van dakbedekking of schimmel op koudebruggen elimineren door buitengevel-isolatie.
Gevelisolatie (buiten)
Het aanbrengen van isolatie aan de buitenzijde van de gevel en deze voorzien van een stootvaste afwerklaag (stukwerk, schroten, metselwerk en dergelijke).
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat de gevel aan de binnenzijde minder koud wordt en omdat er minder warmte verloren gaat door kieren en naden. Er kunnen echt goede isolatiewaardes mee gerealiseerd worden, dit is ook aanbevolen.
- ‘Warmtelekken’ zoals lateien boven het kozijn of betonvloeren worden ingepakt en geïsoleerd. Hierdoor daalt de kans op condensatie of neemt zelfs af tot nul. Buitengevelisolatie wordt doorgezet tot beneden het maaiveld, zodat ook de aansluiting met de begane grond vloer ingepakt wordt. Schimmelgroei aan de binnenzijde verdwijnt hierdoor.
- De geluidswering van de gevel wordt beter. Door het dichten van de kieren en naden komt er minder geluid naar binnen.
- De waterdichtheid van de gevel verbetert aanzienlijk.
- Het uiterlijk van de woning kan verbeteren.
- Eventueel huidig onderhoudswerk (stukadoren; opnieuw voegen, metselwerkherstel) hoeft niet of slechts beperkt te worden uitgevoerd.
- Zorg voor een goede detaillering van de waterafvoer voor hemelwater en van de ramen. Anders kan vervuiling optreden. Laat de aannemer hieraan extra aandacht besteden.
- De isolatie moet worden doorgetrokken tot tegen de kozijnen. Anders kunnen de kozijnen zich gaan manifesteren als warmtelekken.
- Controleer of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een ventilatievoorziening, een klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden namelijk dicht gemaakt.
Gevelisolatie (spouw)
Het aanbrengen van isolatie in de ruimte (spouw) tussen de binnenmuur en de buitenmuur. Dit kunnen isolerende korrels, vlokken of schuimen zijn die via boorgaten in het buitenblad van de spouw worden ingespoten. Laat deze maatregel altijd uitvoeren door een gecertificeerd spouwmuur - isolatiebedrijf.
Voordelen :
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat de gevel aan de binnenzijde minder koud wordt en omdat er minder warmte verloren gaat door kieren en naden.
- De geluidwering van de gevel wordt beter. Door het dichten van de kieren en naden komt er minder geluid naar binnen.
- De spouw mag niet te smal (≥ 40 mm) en niet te vervuild zijn. Dit kan alleen maar worden vastgesteld door een gespecialiseerd bedrijf. Vraag altijd of het isolatiebedrijf eerst wil controleren of de spouw geschikt is voor spouwmuurisolatie.
- De buitengevel moet ‘damp-open’ zijn. Dat bekent dat in de buitengevel geen geglazuurde stenen of (bepaalde) strengpers-stenen zijn gebruikt. Kans op vorstschade bij onvoldoende damptransport naar buiten. Laat dit dus ook controleren door het isolatiebedrijf.
- Constructies die door de isolatielaag heen steken kunnen soms een warmtelek vormen. Met als gevolg condensatie aan de oppervlakte en schimmelvorming. Zorg in die gevallen voor isolatie van de constructie aan de buitenzijde. Infraroodopnamen kunnen aanvullende informatie opleveren over plaatselijke mankementen.
- Controleer of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een ventilatievoorziening, klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden namelijk dicht gemaakt.
- De totale isolatiewaarde kan er meestal maar beperkt mee omhoog gebracht worden. Om echt goed energiezuinig te worden zijn hoge (buiten-)gevel isolatiewaardes een voorwaarde.
Gevelisolatie (binnen)
Het aanbrengen van isolatie aan de binnenzijde van de gevel.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat de gevel aan de binnenzijde minder koud wordt en omdat er minder warmte verloren gaat door kieren en naden.
- De geluidwering van de gevel wordt beter. Door het dichten van de kieren en naden komt er minder geluid naar binnen.
- Breng tussen de afwerkplaat of het binnen-stucwerk en de isolatie een dampremmende folie aan. Als dit niet of onjuist gebeurt, kan in de gevelconstructie inwendige condensatie ontstaan, met alle (vocht)problemen van dien.
- Maak de buitengevel waterafstotend of voorzie de nieuw ontstane spouw van ventilatie. Anders kunnen vochtproblemen ontstaan door vochtdoorslag van buiten. In het algemeen is het beter om tussen de voorzetwand en de buitengevel een kleine spouw aan te brengen.
- Controleer of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een ventilatievoorziening, klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden namelijk dicht gemaakt.
- Besef dat door het toepassen van deze maatregel de binnenruimte kleiner wordt.
Dakisolatie binnen (hellend koud-dak)
Het aanbrengen van isolatie aan de binnenzijde van het hellende dak.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat het dak aan de binnenzijde minder koud wordt en omdat er minder warmte verloren gaat door kieren en naden.
- De geluidwering van het dak wordt beter. Door het dichten van de kieren en naden komt er minder geluid naar binnen.
- Breng tussen de afwerkplaat/plafond en de isolatie een dampremmende folie aan. Als dit niet of onjuist gebeurt, kan in de dakconstructie inwendige condensatie ontstaan, met mogelijk (vocht)problemen als gevolg. Het is dan wel noodzakelijk dat de overige verschillende lagen in de dakconstructie geen dampdichte lagen bevatten.
- Controleer of aan de buitenzijde, onder de dakpannen, geen dampremmende laag (bv glasvliespapier) is aangebracht. Bij oudere dakpannen is dit nogal eens aangebracht om lekkage door stuifsneeuw te voorkomen. Blijkt dit aanwezig dan dient deze laag verwijderd te worden om vochtopsluiting te voorkomen, de laag kan vervangen worden door een waterdichte maar dampopen folie.
- Controleer of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden namelijk dicht gemaakt.
- Besef wel dat door het toepassen van deze maatregel de binnenruimte kleiner wordt.
Buiten isolatie plat/hellend dak (warm-dak)
Het aanbrengen van isolatie aan de buitenzijde van de constructie, waarna deze wordt voorzien van dakbedekking (dakpannen of een nieuwe bitumineuze laag).
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat het dak aan de binnenzijde minder koud wordt en omdat er minder warmte verloren gaat door kieren en naden.
- ‘Warmtelekken’ zoals dakdoorvoeren en schoorstenen worden ingepakt en geïsoleerd. Hierdoor daalt de kans op condensatie. Schoorstenen blijven een aandachtspunt omdat ze in feite één grote koudebrug vormen. Inpakken is de enige optie.
- De geluidwering kan beter worden, met name bij een hellend dak. Door het dichten van de kieren en naden komt er minder geluid naar binnen.
- Controleer bij het aanbrengen van dakisolatie aan de buitenzijde of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden immers dicht gemaakt.
- Ook hier geld weer dat in verband met het voorkomen van inwendige condensatie, ook nagegaan dient te worden of de totale opbouw van het dakpakket geen problemen zal opleveren.
Platdakisolatie (omgekeerd)
Het aanbrengen van waterbestendig isolatiemateriaal op de bestaande dakbedekking. Op het isolatiemateriaal moet een ballastlaag worden aangebracht om tegen opwaaien te beschermen. Deze constructie heet ook wel ‘omgekeerd dak’.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat het dak aan de binnenzijde minder koud wordt.
- ‘Warmtelekken’ zoals dakdoorvoeren en schoorstenen kunnen enigszins worden aangepakt. Schoorstenen blijven een aandachtspunt omdat ze in feite één grote koudebrug vormen. Inpakken is de enige optie.
- Let bij het aanbrengen van de dakisolatie op de hoogte tot de dakrand (dakopstanden). Als deze gering wordt, kan lekkage ontstaan doordat regenwater minder goed kan worden afgevoerd. Vraag de dakdekker om advies.
- Gewoon piepschuim (EPS) is goed rotbestendig, maar neemt veel vocht op en verliest zo haar isolerende werking. Gebruik in vochtige omstandigheden XPS-hardschuimplaat in plaats van EPS-platen. Die nemen nauwelijks vocht op en isoleren dus op langere termijn aanzienlijk beter dan EPS.
- Bij toepassen van afschotisolatie kan een niet goed functionerende afvoer enigszins hersteld worden.
Isolatie zoldervloer
Het aanbrengen van isolatie in of op de vloer van de zolder. In dit geval hoeft het dak niet te worden geïsoleerd. Relevant bij een onverwarmde zolder.
Voordelen:
- Door het toepassen van zoldervloerisolatie gaat het comfort van de woning omhoog. Het plafond van de verdieping onder de zolder wordt minder koud en er gaat minder warmte verloren door kieren en naden.
- De binnenruimte kan kleiner worden als de isolatie op de vloer wordt geplaatst in plaats van in de vloer. Wanneer de zolder later als verwarmde ruimte wordt gebruikt, moet het dak alsnog geïsoleerd worden.
- Controleer of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een ventilatievoorziening, een klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden immers dicht gemaakt.
Begane grond vloerisolatie (bovenzijde)
Het isoleren van de vloer aan de bovenzijde met een harde (drukvaste) isolatieplaat.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog. De kieren van de vloer waardoor nu nog vocht en koude lucht de woning binnenkomen, worden gedicht.
- Vloerisolatie aan de bovenzijde is goed te combineren met het aanbrengen van vloerverwarming.
- Denk aan de afwerking van de randen van de vloer. Randen kunnen koud worden, waardoor schimmel kan ontstaan. Of dit een reëel gevaar is, hangt af van de aansluiting van de vloer op de gevel en of deze geïsoleerd is. Vraag uw adviseur of aannemer om advies.
- Let op de hoogte van de vloer: verwijder de bovenste laag van de huidige vloer (om het niveau van de vloer gelijk te houden) of maak de deuren korter. In de meeste gevallen is er daarom alleen een dunne laag isolatie aan te brengen. Zo nodig aanvullen met isolatie aan de onderkant van de vloer.
Begane grond vloerisolatie (onderzijde)
Het isoleren van de vloer aan de onderzijde met isolatieplaten, isolatieschuim of folie met luchtkussens.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog. De kieren van de vloer waardoor nu nog vocht, radon en koude lucht de woning binnenkomen, worden gedicht.
- De randen van de vloer worden minder koud. Hierdoor neemt de kans op schimmel af.
- Het toepassen van isolatie aan de onderzijde vergt geen ruimte in de woning of aanpassing van deuren en kozijnen.
- Zorg ervoor dat doorvoeren van leidingen en afvoeren goed afgedicht worden.
- Zorg ervoor dat ook het opgaande metselwerk (fundament) geïsoleerd wordt om optrekkende koude tegen te gaan.
- Breng bij een vochtige kruipruimte een bodembedekkende PE-folie aan.
- Zorg voor voldoende ventilatie van de kruipruimte.
Bodem isolatie
Het bedekken van de bodem van de kruipruimte met een isolatielaag. Deze kan bestaan uit een waterbestendige isolatieplaat of natuurlijk materiaal zoals schelpen.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog. Doordat de hoeveelheid vocht in de kruipruimte zal afnemen, komt er minder vocht en radon in de woning via kieren en openingen in de vloer.
- Deuren en kozijnen in de woning hoeven niet te worden aangepast.
- Let bij het aanbrengen van de bodemisolatie op de afwerking van de randen van de vloer. Randen kunnen koud worden, waardoor schimmel kan ontstaan. Of dit een reëel gevaar is, hangt af van de aansluiting van de vloer op de gevel en of deze geïsoleerd is. Vraag uw aannemer om advies.
- Zorg voor voldoende ventilatie van de kruipruimte.
- Bodemisolatie is een stuk minder effectief dan vloerisolatie aan de onderzijde. De kruipruimte wordt immers bovenlangs geventileerd met koude buitenlucht. Met name bij het toepassen van vloerverwarming is dit geen optie!
Isolerende beglazing, deuren en kozijnen
Algemeen aandachtspunt bij vernieuwing van beglazing:
Vernieuwing van beglazing kan als aanleiding gebruikt worden om ook ventilatieroosters in het glas aan te brengen.
Voorzetraam
Op het kozijn monteren van een extra (wegneembaar) raam voor het bestaande (enkele) glas. Er zijn zelfs voorzetruiten in HR glas uitvoering verkrijgbaar, waarmee je een zeer hoge na-isolatiegraad bereikt bij bestaand enkel of dubbel glas. Kan bijvoorbeeld bij monumenten een goede oplossing zijn.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat er geen koude lucht of straling meer van het raam af komt en er nauwelijks nog condensatie optreedt op het glas.
- De geluidwering wordt beter doordat twee lagen glas beter isoleren dan één en doordat minder geluid van buiten naar binnen komt door kieren en naden. Dit laatste is met name het geval bij kozijnvervanging.
- De voorzetramen dienen afneembaar te zijn om het kozijn te onderhouden en de ramen schoon te houden.
- Controleer of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een ventilatievoorziening, klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden immers dicht gemaakt.
Dubbel glas
Het vervangen van het bestaande (enkele) glas door dubbel glas. HR+ glas. HR++ Glas of Triple HR glas. Hierbij kan alleen het glas worden vervangen of het glas inclusief kozijn. Dit is afhankelijk van de vraag of uw kozijnen aan vervanging toe zijn, en of de draaiende delen sterk genoeg zijn voor het zwaardere glas.
Bij HR+glas wordt gebruik gemaakt van een combinatie van een warmtereflecterende coating, een gasvulling en/of een voldoende spouwbreedte van het glas. De U-waarde van het glas ligt tussen de 1,2 en 1,6 W/m2K.
Bij HR++glas wordt gebruik gemaakt van een combinatie van zowel een warmtereflecterende coating, een gasvulling als een bepaalde spouwbreedte (15 mm) van het glas. De U-waarde van het glas bedraagt maximaal 1,2 W/m2K.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat er geen koude lucht of straling meer van het raam afkomt en er nauwelijks nog condensatie optreedt op het glas. Het comfort gaat verder omhoog doordat de ventilatieverliezen door kieren en naden afnemen. Dit is met name het geval bij kozijnvervanging.
- De geluidwering wordt beter doordat dubbel glas beter isoleert dan enkel glas en doordat minder geluid van buiten naar binnen komt door kieren en naden. Ook dit is met name het geval bij kozijnvervanging.
- Controleer of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een ventilatievoorziening, klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden namelijk dicht gemaakt.
- Controleer de staat en de dikte van de kozijnen. Dit bepaalt of dubbel glas/HR+/HR++ en of Triple HR beglazing in het bestaande kozijn past. In overleg met de glaszetter kan worden bepaald hoe het glas het beste kan worden aangebracht en wat de gevolgen zijn voor het uiterlijk van de woning.
- Breng tegelijkertijd de ventilatievoorziening op orde door aanbrengen van winddruk- of CO2-geregelde roosters, tenzij u een geavanceerder ventilatiesysteem heeft zoals bijvoorbeeld met inpandige in en uitblaasvoorzieningen of andere (de)centrale zelfstandige ventilatievoorzieningen.
- Hoe beter uw isolerende schil wordt hoe makkelijker luchtstromen door ventilatieroosters in kozijnen worden ervaren als tocht. Zeker in ruimtes met lage temperatuurverwarming is daarom ventileren met HR WTW installaties aanbevolen.
- Met name bij HR++ en Triple HR beglazing is het mogelijk dat er bij heldere nachten condens aan de buitenzijde op het glas ontstaat. Deze verdampt echter wanneer de zon gaat schijnen of wanneer de ruimte weer wordt verwarmd. De kans daarop vermindert ook bij het aanbrengen van een zogenaamde zelfreinigend coating op het glas.
Drievoudige beglazing (Triple glas)
Het vervangen van het bestaande (enkele) glas of dubbele beglazing door drievoudige beglazing (Triple glas). Deze optie is vooral interessant als ook de kozijnen vervangen worden door geïsoleerde kozijnen. Met de hedendaagse prijsontwikkelingen een aanbevolen optie wanneer uw kozijnen aan vervanging toe zijn.
Bij drievoudige beglazing wordt gebruik gemaakt van een combinatie van zowel een dubbel aangebrachte warmtereflecterende coating als een gasvulling als een bepaalde spouwbreedte (15 mm) van het glas. De U-waarde bedraagt maximaal ongeveer 0,7 W/m2K, maar lagere waarden (tot 0,4 W/m2K) zijn ook al beschikbaar. Bij dit type glas worden ook geïsoleerde afstandshouders in de spouwen van het glas geplaatst.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat er geen koude lucht of straling meer van het raam afkomt en er geen condensatie (aan de binnenzijde) optreedt op het glas.
- Het comfort gaat verder omhoog doordat de ventilatieverliezen door kieren en naden afnemen. Dit is met name het geval bij kozijnvervanging.
- De geluidwering wordt beter doordat drievoudige beglazing beter isoleert dan overige beglazing en doordat minder geluid van buiten naar binnen komt door kieren en naden. Ook dit is met name het geval bij kozijnvervanging.
- Door de hoge isolatiewaarde is absoluut geen sprake meer van koudeval langs de binnenkant van het glas. Dit maakt het een interessante optie bij hoge ramen wanneer vloerverwarming als hoofdverwarming is aangebracht.
- Controleer of er nog genoeg ventilatie is. Is in iedere ruimte een ventilatievoorziening, klepraam of afzuiging aanwezig? De kieren en naden worden namelijk dicht gemaakt.
- Controleer de staat en dikte van de kozijnen. Dit bepaalt of HR++glas in het bestaande kozijn past. In overleg met de glaszetter kan worden bepaald hoe het glas het beste kan worden aangebracht en wat de gevolgen zijn voor het uiterlijk van de woning.
- Bij voorkeur geen gebruik meer maken van ventilatievoorzieningen als winddruk- of CO2-geregelde roosters, omdat dit soort onverwarmde buitenluchtstromingen snel als tocht kunnen worden ervaren.
- Gebruik bij voorkeur HR WTW ventilatievoorzieningen.
- Het is mogelijk dat er bij heldere nachten condens aan de buitenzijde op het glas ontstaat. Deze verdampt echter wanneer de zon gaat schijnen of wanneer de ruimte weer wordt verwarmd. Een zogenaamde anticondens of zelfreinigend coating verminderd dit effect .
- Bij onvoldoende breedte (≤ 0,60 m) ontstaat kans op thermische breuk.
EC- glas
Een interessante optie in bestaande kozijnen is het ter plaatse construeren van dubbele of drievoudige beglazing. Bestaand enkel glas of dubbel glas kan in hetzelfde kozijn verbeterd worden door aanbrengen van een extra ruit (al of niet met coating) waardoor relatief goedkoop een hogere isolatiewaarde bereikt kan worden. Het bestaande glas wordt ter plaatse van binnenuit aangepast, inclusief een dampdichte afdichting.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat er geen koude lucht of straling meer van het raam afkomt en er nauwelijks nog condensatie optreedt op het glas. Het comfort gaat verder omhoog doordat de ventilatieverliezen door kieren en naden afnemen. Dit is met name het geval bij kozijnvervanging.
- De geluidwering wordt beter doordat drievoudige beglazing beter isoleert dan overige beglazing en doordat minder geluid van buiten naar binnen komt door kieren en naden. Ook dit is met name het geval bij kozijnvervanging.
- Prima optie voor monumenten waar van buitenaf niets gewijzigd mag worden aan de detaillering
- Prima optie voor onbereikbare ramen “driehoog” omdat volledig van binnenuit gewerkt wordt.
Deurisolatie
Het vervangen van de bestaande deur door een geïsoleerde deur. Hierbij kan alleen de deur worden vervangen of de deur inclusief kozijn. Dit is afhankelijk van het feit of uw kozijn aan vervanging toe is.
Voordelen:
- Het comfort van de woning gaat omhoog omdat er minder warmte verloren gaat door kieren en naden. Dit is met name het geval bij kozijnvervanging.
- De geluidwering van de deur wordt beter. Door het dichten van de kieren en naden komt er minder geluid naar binnen. Ook dit is met name het geval bij kozijnvervanging.
- Een geïsoleerde deur is vooral zinvol als ook de rest van de woning kierdicht en geïsoleerd is!
- Kierdichting is altijd zinvol, het (tijdens het stookseizoen) ophangen van een goed sluitend gordijn voor uw deur/deurpui bespaart ook energie.
Kierdichting
Het dichten van kieren en naden van de woning. Deze komen voor bij de aansluitingen van kozijnen op muren maar ook bij aansluitingen tussen bouwdelen onderling, bijvoorbeeld tussen de gevel en de dakaansluiting. Gebruik bij voorkeur zgn. "Passiefhuis-tape"
Voordelen:
- Het comfort kan omhoog gaan doordat ongecontroleerde ventilatieverliezen door kieren en naden afnemen.
- Het comfort kan nog verder omhoog gaan als het kieren en naden betreft die aan de kruipruimte grenzen. Dit voorkomt dat vochtige lucht de woning binnenkomt.
Tochtborstel op de brievenbus
De brievenbustochtstrip zorgt voor het weren van tocht door aan de binnenkant van de brievenbusopening in de voordeur een borstel te monteren met 2 schroefjes. Hierdoor kunt u gemiddeld 9 euro gas per jaar besparen, terwijl de strip voor minder dan die 9 euro bij elke bouwmarkt te koop is. Snel verdiend dus.
Deurdranger op binnendeuren
Tochtwering met behulp van een deurdranger realiseert een energiebesparing van globaal 15 m3 gas per jaar per deur. De deurdranger is eenvoudig te monteren. U schuift hem over het scharnier van de opdek-deur. Dit zijn die deuren die u er zo zonder gereedschap uit kunt tillen. Kost ongeveer een tientje en is ongeveer in een jaar terugverdiend. Vooral aantrekkelijk als u niet in het hele huis gelijkmatig stookt, dus als sommige ruimten lager verwarmd worden dan andere. Door de dichte deuren heeft u minder trek in huis, dus meer comfort.
Installatie-technische maatregelen
Mechanische ventilatie
Het aanbrengen van roosters of openingen in de gevel (voor de toevoer van ventilatielucht) en een ventilator die via kanalen de lucht uit de badkamer, toilet en keuken afzuigt.
Voordelen:
Centrale Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning
Het aanbrengen van inblaasvoorzieningen in woonkamer en slaapkamers en het aanbrengen van afzuigvoorzieningen in tenminste de badkamer, het toilet en de keuken. Een (gelijkstroom)ventilator zorgt ervoor dat de toevoerlucht in balans is met de af te zuigen lucht. Deze installatie wordt extra energiezuinig in combinatie met warmteterugwinning uit de ventilatielucht. Een HR warmtewisselaar onttrekt dan 90-95% van de warmte uit de af te voeren lucht en verwarmt hiermee de aan te voeren verse lucht op.
Voordelen:
Vraag-gestuurde ventilatie
Het aanbrengen van roosters in de gevel (om ventilatielucht aan te zuigen) en een ventilator die via kanalen lucht uit de badkamer, toilet en keuken afzuigt. Via sensoren (bv CO2-sturing) die de luchtkwaliteit meet, worden de roosteropeningen en de capaciteit van de ventilatoren gestuurd.
Voordelen:
Gelijkstroomventilator
Een energiezuinig alternatief voor de gebruikelijke wisselstroomventilator. De besparing bedraagt zo’n 35% t.o.v. een wisselstroomventilator. Koppeling van gelijkstroomventilatoren aan PV-cellen is goed mogelijk.
Decentrale CO2-gestuurde balansventilatie
Als u de warmte uit uw ventilatielucht wilt terugwinnen, maar opziet tegen het extra buizenwerk binnen uw woning, dan kan decentrale Balansventilatie met CO2 sturing een goede oplossing zijn. In elke ruimte word dan via een aparte slanke gevelunit geventileerd op basis van de luchtkwaliteit in die ene ruimte, met warmteterugwinning in elke unit afzonderlijk.
voordelen:
Energiezuinige verlichting
TL-buizen en spaarlampen verbruiken veel minder energie dan gloeilampen en halogeenverlichting. Nadeel is wel dat spaarlampen en TL-verlichting nogal wat "electrische vervuiling" in de stroomvoorziening opleveren, waar andere apparaten last van kunnen hebben ("slechte cosinus-phi"). TL-lampen en spaarlampen zijn ook moeilijk dimbaar. Led-lampen verbruiken de minste energie, en geven direct vol licht, maar zijn weer duurder in aanschaf. Niet alle modellen zijn goed dimbaar, en de bijpassende dimmers zijn (nog) behoorlijk prijzig. Nieuwe armaturen zijn tegenwoordig niet meer nodig. Voor vrijwel alle bestaande armaturen zijn er Led-varianten beschikbaar, ook voor lange TL-buizen en buitenlampen.
Aanwezigheids-schakelaars
In ruimten die niet langdurig gebruikt worden, blijft maar al te gemakkelijk het licht branden bij het verlaten van de ruimte. Aanwezigheids-sensoren kunnen dat probleem verhelpen. De lampen gaan alleen aan als er iemand in de buurt is, en schakelen daarna weer uit.
Standby-verbruik
Veel apparaten die we in huis gebruiken hebben ook energieverbruik als ze (ogenschijnlijk) niet aan staan. Zoals TV's, Modems, stereo-sets, wekker-radio's, wasmachines met tijdschakelingen, airconditioners, enzovoorts. Apparaten die maar weinig gebruikt worden, gebruiken soms zelfs meer stroom door het standby zijn, dan voor de momenten dat ze werkelijk hun best moeten doen (bijvoorbeeld de deurbel: de beltrafo staat het hele jaar aangesloten, terwijl de stroom voor het belletje gemakkelijk een jaar lang uit een batterijtje kan komen). Probeer standby apparaten "hard" te schakelen op het stopcontact of gebruik standby-killers. Maar let op: sommige apparaten hebben van zichzelf al zo'n laag standby verbruik dat een standby-killer geen optie is. Sommige apparaten werken niet zonder stroom (instellingen kwijt, lange opstart-tijden. Eerst meten met een tussenmeterje van de bouwmarkt en dan pas keuzes maken. zie ook: "pompschakeling"
Tijdschakelaars
Een tijdschakelaar kan helpen bij het elimineren van stand-by verliezen, door op tijden dat er geen gebruik verwacht wordt automatisch uit te schakelen. Bijvoorbeeld het Wifi-modem in de nacht of een close-in boiler in de keuken.
Huishoudelijke apparaten met A+++-labels
Wie vijf of tien jaar geleden de apparaten op A-label kocht zal er vandaag achter komen dat er van sommige apparaten al versies beschikbaar zijn die nog maar een derde of een kwart van de stroom gebruiken. De besparingstechniek heeft zeker niet stilgestaan. Soms zijn de verschillen zelfs zo groot, dat het direct vervangen van het apparaat, hoewel het nog goed functioneert, toch al rendabel is. (bijvoorbeeld Ventilatiebox, HR-afzuigers, koelkasten, vrieskisten en warmtepomp-wasdrogers)
Ruimteverwarming
Als de woning wordt geïsoleerd is in principe een lagere capaciteit in de verwarmingsinstallatie voldoende. Dat bespaart geld. Het vermogen van de combiketel wordt echter steeds vaker bepaald door de warmtapwaterbehoefte. Hedendaagse ketels zijn modulerend, zodat ze zich automatisch aanpassen aan de warmtebehoefte van de woning.
Hoogrendementsketels, HR 100, HR 104 en HR 107
Er zijn drie typen Hoog Rendements (HR)-verwarmingketels: type 100, type 104 en type 107. Deze laatste is het energiezuinigst. Een HR 100-, HR 104- of HR 107-ketel kunt u herkennen aan de sticker op het toestel.
Voordeel:
Elektrische warmtepomp voor ruimteverwarming
Een verwarmingsinstallatie die gebruik maakt van warmte uit de omgeving (buitenlucht, ventilatielucht uit gebouwen, oppervlaktewater, bodemwater of afvalwarmte van de industrie). De warmtepomp brengt deze warmte, met toevoeging van slechts een geringe hoeveelheid elektriciteit, op een bruikbaar temperatuurniveau voor ruimte- en tapwaterverwarming.
Voordelen:
Gebouwgebonden warmtekrachtkoppeling (WKK)
Warmtekrachtkoppeling (WKK) is een installatie die zowel warmte als elektriciteit opwekt. De warmte en elektriciteit kunnen in de woning worden gebruikt. WKK kan worden toegepast op wijkniveau, maar ook op woningniveau. In dat laatste geval spreken we van een micro-WKK of een
HRe-ketel
Voordelen:
Warmtelevering door derden
Het aansluiten van uw woning op een warmtenet in de wijk. Dit net betrekt vaak restwarmte van een elektriciteitscentrale. Een warmtenet levert ruimte- en tapwaterverwarming.
Voordelen:
Laag temperatuurverwarming (LTV)
Een systeem voor laag temperatuurverwarming (LTV) bestaat uit vloerverwarming, wandverwarming en/of vergrote radiatoren/convectoren en een cv-ketel/warmtepomp o.i.d. die water levert op een relatief lage aanvoertemperatuur (maximaal 45°C of lager).
Voordelen:
Individuele bemetering
Het per woning plaatsen van warmte-, elektriciteits- en/of gasmeters.
Voordeel:
Hiermee wordt het mogelijk om de energierekening voor een collectieve installatie af te rekenen naar het werkelijke gebruik per woning. Op deze manier betaalt u alleen nog voor uw eigen energiegebruik. Het loont dan om zelf energie te besparen.
Pompschakeling
De pomp in het verwarmingstoestel voorzien van een pompschakeling. Deze draait dan alleen nog wanneer dat nodig is. Zo bespaart u energie. Veel vloerverwarmingspompen draaien niet standaard op een pompregeling. In dat geval draait de pomp 24 uur per dag gedurende het hele jaar. Dit betekent een onnodig verbruik van 450 kWh/jaar. Handmatig aan en uit zetten is ook niet echt een optie omdat de pomp periodiek moet draaien om vastzitten te voorkomen.
Pompschakelingen zijn verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen en kosten tussen de € 45 en € 80. Binnen een jaar al weer terugverdiend dus.
Nog veel zuiniger zijn de zuinigste hedendaagse pompen Picos Stratos van Wilo en Alpha van Grundfoss, deze gebruiken zo’n 5-10 kWh per jaar, en zijn intern al voorzien van een pompschakeling. Aanbevolen bij vervangingbestaande pomp of de aanleg van een nieuw systeem.
Leidingisolatie
Het aanbrengen van isolatie om leidingen die door onverwarmde ruimtes lopen, zoals garages, zolders, kruipruimten e.d. Maar ook bij weinig verwarmde gebruiksruimte in huis. Leidingisolatie levert direct energiebesparing op.
Beperkte leidinglengte
Het verwarmingstoestel verplaatsen om de afstand met de radiatoren die de grootste warmtevraag hebben, zo kort mogelijk te maken. Dit beperkt het energieverlies uit de leiding.
Stooklijn geregelde keteltemperatuur
Het verwarmingstoestel voorzien van een temperatuurregeling. Deze zorgt ervoor dat de ketel water levert van een wat lagere temperatuur als het buiten warmer is en vice versa.
Radiatorfolie
Radiatoren van CV installaties zijn vaak geplaatst tegen buitenmuren. Aan de achterkant stralen ze evenveel warmte uit als aan de voorkant, maar aan de achterkant verwarmen ze vooral de buitenmuur, en niet de ruimte. Door een reflecterende folie aan te brengen aan de achterkant van de radiator, neemt de straling naar de achterkant flink af, waardoor per saldo de warmte meer naar binnen wordt afgegeven. Voor een paar tientjes kunt u dat gemakkelijk zelf doen, en het geld voor de folie heeft u er binnen een jaar al uit. Ook als uw woning nu al een goede muurisolatie heeft.
Kosten per m2 radiator: ca 6 euro. Opbrengst per m2 radiator: ca 3 tot 27 euro per jaar, afhankelijk van de muurisolatie.
Thermostaatkranen op radiatoren
Het comfort verbetert ten opzichte van radiatoren zonder thermostaatkranen. De temperatuur in een bepaalde ruimte is door de thermostaatkranen beter beheersbaar geworden.
NB: in de ruimte waar zich de (klok)thermostaat bevindt, dienen geen thermostaatkranen aangebracht te
worden. Dat creëert een situatie waarin regelingen elkaar kunnen tegenwerken.
Inregelen van verwarmingsinstallaties
Een slechte inregeling gaat vaak gepaard met comfort klachten over sommige ruimten van de woning. Die klachten worden meestal in eerste instantie bestreden door de thermostaat van de ketel hoger te zetten of de CV-pomp in een hogere stand te zetten. Soms wordt zelfs een radiator maar vervangen voor een grotere. Nadat een installatie is ingeregeld krijgt iedere ruimte van uw huis een naar behoefte evenredig deel van de
warmte, zodat het overal even snel warm zal worden. Door waterzijdig inregelen kan een besparing op de stookkosten gerealiseerd worden van meer dan 10%. Neem contact op met uw installateur.
Combi-tap-ketel (zonder voorraadvat; doorstroom): HR-100 , HR-104, HR-107 ketel
Een doorstroom combiketel verwarmt zowel de ruimten in het huis als het tapwater. Een doorstroom combiketel heeft geen boiler- of voorraadvat, en dus geen stilstandsverliezen. Een ketel in HRww uitvoering maakt ook efficiënt warmtapwater.
Voordelen:
Combi-vat-ketel (met voorraadvat): HR-100 , HR-104, HR-107 ketel
Een combiketel verwarmt zowel de woning als het tapwater. Het gaat om een toestel met een boiler- of voorraadvat. Een ketel in HRww uitvoering maakt ook efficiënt warmtapwater.
Voordelen:
Gasboiler
Een gasboiler is een taptoestel dat warmwater maakt met behulp van een gasbrander. Net als bij een combivat CV ketel geldt dat veel warmwater op voorraad houden het comfort verhoogt (een ligbad is bijvoorbeeld sneller gevuld) maar wel stilstandsverliezen met zich meebrengt. Ook hier geldt dat het rendement van de ene gasboiler hoger zal liggen als de andere.
Warmtepompboiler
Een warmtepompboiler gebruikt laagwaardige warmte uit ventilatielucht van een continue mechanische ventilatie om warm tapwater te produceren.
Voordeel:
Isolatie warmwaterleidingen
Het aanbrengen van isolatie om leidingen die door onverwarmde ruimtes lopen, zoals garages, zolders, kruipruimtes e.d.. Leidingisolatie levert direct energiebesparing op en is eenvoudig zelf aan te brengen.
Beperkte leidinglengte warmwaterleidingen
Het tapwatertoestel verplaatsen om de afstand met het meest frequent gebruikte warmtapwaterpunt (keuken) zo kort mogelijk te maken. Ook een kleinere diameter (dunnere warmwaterleiding) draagt bij aan het voorkomen van onnodig energieverlies. Als ook de vaatwasser en/of wasmachine op de warmwaterleiding aangesloten wordt is dit extra efficiënt. Het water wordt anders met elektra verwarmd en dat is financieel en energietechnisch gezien een dure oplossing. Tenzij u de mogelijkheid heeft zelf middels PV panelen ook in deze energievraag te voorzien, is het gebruiken van hotfill (afwas) machines een goede manier om duur en CO2-rijk energieverbruik te verminderen.
Waterbesparende douchekop
Een waterbesparende douchekop bespaart warm water en daarmee dus ook energie, zonder verlies aan comfort. Deze is echter niet toepasbaar in (directe) combinatie met een keukengeiser/sommige badgeisers, omdat de tapdrempel te hoog is. Omdat er minder warm water door de leiding hoeft, kan je ook met een kleinere capaciteit van de warmtebron volstaan (de capaciteit van een warmte-installatie van een woning -CW3, CW4 of CW5- wordt vaak bepaald door de warm-water-vraag). Een waterbesparende douchekop is al verkrijgbaar vanaf een tientje en bespaart al snel zes tientjes per jaar.
Doorstroombegrenzer op kranen
Wie de kraan boven een wastafel of gootsteen openzet heeft zomaar een waterstraal van 12 liter water per minuut of meer. Een doorstroombegrenzer (bijvoorbeeld 6 liter per minuut) kan dit verbruik halveren, zonder dat er te weinig water uit de kraan komt. Kost enkele euro's en verdient zich binnen een jaar terug. Koopt u een nieuwe kraan? Let dan op de "doorstroomklasse Z" aanduiding in de specificaties.
Douchetijd indicator
Minder lang douchen is een van de snelste manieren om energie te besparen. U bespaart niet alleen water, maar u bespaart ook gas om het water te verwarmen. De indicator geeft een zachte indicatie van de douche tijd door een van kleur veranderend LED-licht. Door de veranderende kleur heb je een indicatie van hoeveel minuten je al aan het douchen bent. Geen alarm of afsluiten van water, gewoon een simpele weergave van kleuren die u helpen uw douchetijd te verkorten. Bespaart al snel 10% op de douchetijd en dus op het warmwaterverbruik. Kost een paar tientjes, en verdient zich binnen een jaar weer terug.
Waterstop voor de doucheslang
De écht zuinige douchers doen natuurlijk tijdens het inzepen liever de kraan dicht. Maar wanneer er geen thermostatische mengkraan is, is dat niet erg comfortabel, want dan moet je de juiste watertemperatuur steeds weer opnieuw inregelen. Met een waterstop tussen de mengkraan en de doucheslang kun je de waterstroom tijdelijk onderbreken, zodat je geen onnodig warm water hoeft te laten stromen, en de juiste kraaninstelling toch ongemoeid blijft. Kost minder dan een tientje, is gemakkelijk zelf te monteren, en is binnen een jaar terugverdiend.
Douchewater Warmteterugwinning
Dit zijn systemen die tussen de douchebak en het riool worden geplaatst. Er kan tot bijna 60% van de warmte uit het afvalwater worden teruggewonnen, afhankelijk van de toegepaste variant. Er zijn horizontale systemen die in de douchebak zelf worden gemonteerd (verbouwing van de badkamer nodig) en systemen die verticaal worden gemonteerd (douche op de eerste verdieping)
voordelen:
Zonne-energiesystemen
Algemeen aandachtspunt:
Onder andere bomen, naastliggende gebouwen en schoorstenen kunnen de zonnestraling op een collector/PV-paneel belemmeren. Doordat bomen groeien, kunnen ze een toenemende belemmering vormen voor de zonnestraling. Uiteraard moet de plaats van de collector/PV-paneel zo gekozen worden dat zonnestraling op de collector/PV-paneel zo gunstig mogelijk is en dat er zo weinig mogelijk schaduw op kan vallen. Daarom wordt aanbevolen om collectoren/PV-panelen in het algemeen zo hoog mogelijk op het dak te plaatsen. Bij een gecombineerd systeem van zowel zonnecellen als een zonnecollector voor warm tapwater, heeft het de voorkeur om de zonnepanelen op die plaatsen te leggen waar het minst kans is op schaduw.
Zonneboiler
Een zonneboiler zet zonnewarmte om in warmte voor het bereiden van warm tapwater. Er zijn verschillende typen op de markt: een standaard systeem, een compact systeem en een CV- zonneboiler. Daarnaast is er verschil tussen vlakke plaat collectoren en vacuümbuis collectoren (zogenaamde vacuüm-heat-pipes). De keuze voor het type zonneboiler is afhankelijk van de reeds aanwezige installatie en het gewenste
tapcomfort. Overleg met uw installateur.
Voordelen:
Zonneboilercombi
Een zonneboilercombi zet zonnewarmte in voor ruimte- én tapwaterverwarming. De zonneboilercombi wordt altijd gecombineerd met een naverwarmer in de vorm van een combiketel of een ander toestel.
Voordelen:
PV-panelen (Zonnecellen)
PV-panelen wekken elektriciteit op uit zonlicht. Hoe hoog de elektriciteitsproductie per vierkante meter is, hangt af van het type zonnecel. De amorfe zonnecellen leveren de minste elektriciteit per m2 op, maar zijn ook het goedkoopst. Monokristallijne cellen leveren het meeste op, maar zijn ook het duurst. Multikristallijne (Polykristallijne) zonnecellen zitten hier tussenin. Platte daken, en hellende daken gericht op het zuiden maar ook tot west via zuid tot oost georiënteerde hellende daken zijn in principe geschikt georiënteerde daken voor het plaatsen van PV panelen. Dunne-Film Panelen zijn eigenlijk in alle richtingen toepasbaar.
Voordeel:
Het aanbrengen van roosters of openingen in de gevel (voor de toevoer van ventilatielucht) en een ventilator die via kanalen de lucht uit de badkamer, toilet en keuken afzuigt.
Voordelen:
- Een hogere luchtkwaliteit in uw woning, wat aangenaam én gezond is.
- Afvoer van overtollig vocht, wat de kans op schimmels en huisstofmijt beperkt.
- Ventilatie in de zomermaanden ‘s nachts draagt bij aan koeling van de woning.
- Er gaat veel energie verloren doordat verwarmde lucht afgevoerd wordt zonder daaruit warmte terug te winnen.
- Vaak wordt onnodig veel geventileerd. Dit wordt veroorzaakt door niet goed ingeregelde systemen of door het gebruik van een te hoge stand.
- Oudere systemen bevatten nog een wisselstroomventilator. Die verbruikt onnodig veel elektriciteit. Een gelijkstroomventilator verbruikt 35% minder elektrische energie.
- Het goed inregelen van het systeem om tochtklachten te voorkomen.
- Laat het raam in de badkamer liefst dicht. Alleen kortstondig spuien na het douchen. Zodra het raam open of op een keirtje blijft, wordt er in de slaapkamers die de luchttoevoer van de badkamer moeten leveren, geen verse lucht meer ingevoerd. In de slaapkamers hoopt zich dan ademvocht en CO2 op.
- Het kierdicht maken van de vloer met de kruipruimte (ook de meterkast), om te voorkomen dat de mechanische ventilatie vochtige lucht en radon vanuit de kruipruimte in de woning zuigt.
- Bij de aanwezigheid van een open verwarmingstoestel of een open haard moet gekeken worden of de verbrandingslucht via de daarvoor bedoelde kanalen en roosters de ruimte kan blijven verlaten, en of de goede aanvoer van lucht voor de verbranding altijd verzekerd is
- Zorg er bij het schoonmaken van de ventilatoren voor dat de ventilatoren niet ontregeld raken. De ventilatoren moeten altijd goed worden teruggeplaatst.
- In een ruimte met een open haard, houtkachel of ander open verbrandingstoestel moet voldoende luchttoevoer gegarandeerd blijven. Er mag geen onderdruk in de woning ontstaan omdat in dat geval de kans bestaat dat een schoorsteenkanaal als luchttoevoerkanaal gaat optreden. Plaats zo nodig een gesloten haard (luchtaanvoer en rookgasafvoer zonder uitwisseling met de binnenlucht)
Centrale Gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning
Het aanbrengen van inblaasvoorzieningen in woonkamer en slaapkamers en het aanbrengen van afzuigvoorzieningen in tenminste de badkamer, het toilet en de keuken. Een (gelijkstroom)ventilator zorgt ervoor dat de toevoerlucht in balans is met de af te zuigen lucht. Deze installatie wordt extra energiezuinig in combinatie met warmteterugwinning uit de ventilatielucht. Een HR warmtewisselaar onttrekt dan 90-95% van de warmte uit de af te voeren lucht en verwarmt hiermee de aan te voeren verse lucht op.
Voordelen:
- Een hogere luchtkwaliteit in uw woning, wat aangenaam én gezond is.
- Afvoer van overtollig vocht, wat de kans op schimmels en huisstofmijt beperkt.
- Inblazen van verse lucht op een hogere temperatuur.
- Controle op de luchtstromen, waardoor de kans op tochtklachten afneemt.
- Ventilatie in de zomermaanden ‘s nachts draagt bij aan koeling van de woning.
- Combinatie met een Hoog Rendement (HR) warmte-terugwin-unit (WTW) bespaart veel energie en voorkomt koude trek zoals bij gewone ventilatieroosters en centrale afzuiging.
- De woning moet eerst kierdicht worden gemaakt omdat anders geen balans kan worden gerealiseerd tussen de toevoer en de afvoer van lucht. Bovendien treedt door kieren onnodig energieverlies op.
- Bij de aanwezigheid van een open toestel of een open haard moet gekeken worden of er altijd voldoende verse lucht aangevoerd wordt voor verbranding en of de verbrandingslucht via de daarvoor bedoelde kanalen en roosters de ruimte kan verlaten. Plaats zo nodig een gesloten haard (luchtaanvoer en rookgasafvoer zonder uitwisseling met de binnenlucht)
- Hang de ventilatoren trillingsvrij op om geluidsklachten te voorkomen. Soms zijn geluidsdempers nodig.
- De ventilatoren moeten altijd op een minimale stand draaien om een minimale verversing te garanderen. Ze mogen dus nooit worden uitgezet.
- Voor gebalanceerde ventilatie moeten extra (toevoer-) kanalen worden aangebracht. Overleg met uw installateur.
- Zorg ervoor dat de installatie een by-pass krijgt, zodat deze in warme maanden ‘s nachts gebruikt kan worden om de woning op een comfortabele temperatuur te houden. In dat geval wilt u geen warmteterugwinning uit de af te voeren lucht.
Vraag-gestuurde ventilatie
Het aanbrengen van roosters in de gevel (om ventilatielucht aan te zuigen) en een ventilator die via kanalen lucht uit de badkamer, toilet en keuken afzuigt. Via sensoren (bv CO2-sturing) die de luchtkwaliteit meet, worden de roosteropeningen en de capaciteit van de ventilatoren gestuurd.
Voordelen:
- Een hogere luchtkwaliteit in uw woning, wat aangenaam én gezond is.
- Afvoer van overtollig vocht, wat de kans op schimmels en huisstofmijt beperkt.
- Ventilatie in de zomermaanden ‘s nachts draagt bij aan koeling van de woning.
- Door de regeling op luchtkwaliteit wordt alleen lucht ververst als dat nodig is.
- Het goed inregelen van het systeem om tochtklachten te voorkomen.
- Het kierdicht maken van de vloer met de kruipruimte, om te voorkomen dat de mechanische ventilatie de (vochtige) lucht van de kruipruimte in de woning zuigt.
- Bij de aanwezigheid van een open toestel of een open haard moet gekeken worden of er altijd voldoende verse lucht aangevoerd wordt voor verbranding en of de verbrandingslucht via de daarvoor bedoelde kanalen en roosters de ruimte kan verlaten.
- Naast CO2-gestuurde roosters zijn ook winddruk-geregelde roosters verkrijgbaar. Deze sluiten zich verder naarmate de winddruk toeneemt. Dit beperkt tochtklachten.
Gelijkstroomventilator
Een energiezuinig alternatief voor de gebruikelijke wisselstroomventilator. De besparing bedraagt zo’n 35% t.o.v. een wisselstroomventilator. Koppeling van gelijkstroomventilatoren aan PV-cellen is goed mogelijk.
Decentrale CO2-gestuurde balansventilatie
Als u de warmte uit uw ventilatielucht wilt terugwinnen, maar opziet tegen het extra buizenwerk binnen uw woning, dan kan decentrale Balansventilatie met CO2 sturing een goede oplossing zijn. In elke ruimte word dan via een aparte slanke gevelunit geventileerd op basis van de luchtkwaliteit in die ene ruimte, met warmteterugwinning in elke unit afzonderlijk.
voordelen:
- U ventileert nooit meer dan de luchtkwaliteit in de ruimte vraagt.
- U heeft geen extra leidingwerk in uw huis nodig, want er wordt direct via de buitengevel geventileerd.
- Elke unit heeft eigen warmteterugwinning.
- Interessant bij de gelijktijdige vervanging van de kozijnen. De unit kan dan in de bestaande kozijnopening worden geïntegreerd, zonder extra breekwerk.
- Het warmte rendement per unit is ongeveer 75%, maar ruimten die weinig ventilatie nodig hebben worden ook niet meer dan nodig geventileerd.
- Bij balansventilatie is het altijd nodig om eerst een goed kierdichting in huis aan te brengen.
- Kan eventueel ook op vochtgehalte gestuurd worden (badkamer)
Energiezuinige verlichting
TL-buizen en spaarlampen verbruiken veel minder energie dan gloeilampen en halogeenverlichting. Nadeel is wel dat spaarlampen en TL-verlichting nogal wat "electrische vervuiling" in de stroomvoorziening opleveren, waar andere apparaten last van kunnen hebben ("slechte cosinus-phi"). TL-lampen en spaarlampen zijn ook moeilijk dimbaar. Led-lampen verbruiken de minste energie, en geven direct vol licht, maar zijn weer duurder in aanschaf. Niet alle modellen zijn goed dimbaar, en de bijpassende dimmers zijn (nog) behoorlijk prijzig. Nieuwe armaturen zijn tegenwoordig niet meer nodig. Voor vrijwel alle bestaande armaturen zijn er Led-varianten beschikbaar, ook voor lange TL-buizen en buitenlampen.
Aanwezigheids-schakelaars
In ruimten die niet langdurig gebruikt worden, blijft maar al te gemakkelijk het licht branden bij het verlaten van de ruimte. Aanwezigheids-sensoren kunnen dat probleem verhelpen. De lampen gaan alleen aan als er iemand in de buurt is, en schakelen daarna weer uit.
Standby-verbruik
Veel apparaten die we in huis gebruiken hebben ook energieverbruik als ze (ogenschijnlijk) niet aan staan. Zoals TV's, Modems, stereo-sets, wekker-radio's, wasmachines met tijdschakelingen, airconditioners, enzovoorts. Apparaten die maar weinig gebruikt worden, gebruiken soms zelfs meer stroom door het standby zijn, dan voor de momenten dat ze werkelijk hun best moeten doen (bijvoorbeeld de deurbel: de beltrafo staat het hele jaar aangesloten, terwijl de stroom voor het belletje gemakkelijk een jaar lang uit een batterijtje kan komen). Probeer standby apparaten "hard" te schakelen op het stopcontact of gebruik standby-killers. Maar let op: sommige apparaten hebben van zichzelf al zo'n laag standby verbruik dat een standby-killer geen optie is. Sommige apparaten werken niet zonder stroom (instellingen kwijt, lange opstart-tijden. Eerst meten met een tussenmeterje van de bouwmarkt en dan pas keuzes maken. zie ook: "pompschakeling"
Tijdschakelaars
Een tijdschakelaar kan helpen bij het elimineren van stand-by verliezen, door op tijden dat er geen gebruik verwacht wordt automatisch uit te schakelen. Bijvoorbeeld het Wifi-modem in de nacht of een close-in boiler in de keuken.
Huishoudelijke apparaten met A+++-labels
Wie vijf of tien jaar geleden de apparaten op A-label kocht zal er vandaag achter komen dat er van sommige apparaten al versies beschikbaar zijn die nog maar een derde of een kwart van de stroom gebruiken. De besparingstechniek heeft zeker niet stilgestaan. Soms zijn de verschillen zelfs zo groot, dat het direct vervangen van het apparaat, hoewel het nog goed functioneert, toch al rendabel is. (bijvoorbeeld Ventilatiebox, HR-afzuigers, koelkasten, vrieskisten en warmtepomp-wasdrogers)
Ruimteverwarming
Als de woning wordt geïsoleerd is in principe een lagere capaciteit in de verwarmingsinstallatie voldoende. Dat bespaart geld. Het vermogen van de combiketel wordt echter steeds vaker bepaald door de warmtapwaterbehoefte. Hedendaagse ketels zijn modulerend, zodat ze zich automatisch aanpassen aan de warmtebehoefte van de woning.
Hoogrendementsketels, HR 100, HR 104 en HR 107
Er zijn drie typen Hoog Rendements (HR)-verwarmingketels: type 100, type 104 en type 107. Deze laatste is het energiezuinigst. Een HR 100-, HR 104- of HR 107-ketel kunt u herkennen aan de sticker op het toestel.
Voordeel:
- Het comfort van de woning gaat omhoog wanneer u van lokale verwarming overgaat naar een centraal verwarmingssysteem.
- Hedendaagse moderne ketels zijn modulerend. Dat wil zeggen dat bij een geringe warmtebehoefte de ketel op een lage stand brandt. Een zelfdenkende klokthermostaat ondersteunt hierbij. Dit is energetisch gunstiger dan een ketel die op vol vermogen brandt en vervolgens gaat pendelen (aan op te hoog vermogen, uit-aan-uit etc).
- Hang de ketel zo op dat deze eenvoudig onderhouden kan worden door een onderhoudsmonteur.
- Een HR107 ketel haalt zijn rendement alleen wanneer gebruik gemaakt wordt van voorverwarmde ventilatielucht (dubbele pijp waarbij de toevoerlucht om de afvoerbuis heen loopt en wanneer gebruik gemaakt kan worden van de condensatiewarmte uit de rookgassen. Daarvoor is een retourtemperatuur van maximaal 60 graden nodig. Het rendement gaat daardoor omhoog bij een laagtemperatuur verwarmingssysteem (LTV). Stel de maximale CV water aanvoertemperatuur daarom niet hoger in dan 60 graden.
Elektrische warmtepomp voor ruimteverwarming
Een verwarmingsinstallatie die gebruik maakt van warmte uit de omgeving (buitenlucht, ventilatielucht uit gebouwen, oppervlaktewater, bodemwater of afvalwarmte van de industrie). De warmtepomp brengt deze warmte, met toevoeging van slechts een geringe hoeveelheid elektriciteit, op een bruikbaar temperatuurniveau voor ruimte- en tapwaterverwarming.
Voordelen:
- Het is een hele efficiënte manier om warmte op te wekken.
- In combinatie met een systeem voor lage temperatuurverwarming neemt het comfort van de woning aanzienlijk toe.
- Een warmtepomp heeft altijd een warmtebron nodig in de vorm van buitenlucht, de bodem of een watervoerende laag in de bodem (aquifer). Deze moet beschikbaar zijn.
- Een warmtepomp kan geen temperaturen boven de 60 graden leveren, waardoor er altijd moet worden gecombineerd met een systeem voor lage temperatuurverwarming. Dat kan betekenen dat bestaande radiatoren niet meer voldoen.
- Een warmtepomp moet trillingvrij worden opgesteld en het liefst in een afgesloten ruimte, om geluidsoverlast te voorkomen.
- Indien gebruik gemaakt wordt van warmte uit de bodem/grondwater, dan is regenereren van de bron zeer belangrijk om uitputting van de warmtebron te voorkomen. Dit kan door ’s zomers veelvuldig te koelen (via de vloerverwarming) of door warmte toe te voeren m.b.v. een zonnecollector of energiedak.
Gebouwgebonden warmtekrachtkoppeling (WKK)
Warmtekrachtkoppeling (WKK) is een installatie die zowel warmte als elektriciteit opwekt. De warmte en elektriciteit kunnen in de woning worden gebruikt. WKK kan worden toegepast op wijkniveau, maar ook op woningniveau. In dat laatste geval spreken we van een micro-WKK of een
HRe-ketel
Voordelen:
- Het inzetten van aardgas om een stirlingmotor te laten draaien, is veel efficiënter en dus energiezuiniger dan hetzelfde gas gewoon te verbranden t.b.v. verwarming en warm tapwater.
- Een WKK-installatie vraagt om extra opstelruimte.
- Een WKK-installatie wordt daarom vaak collectief toegepast. In dat geval is het nodig om in de woningen warmtewisselaars en individuele meters aan te brengen.
- Een WKK-installatie is vooral efficiënt toe te passen wanneer hij constant draait op laag vermogen, dan wordt er efficiënt warmte en elektriciteit gemaakt.
- Een WKK-installatie moet trillingsvrij worden opgesteld om geluidsoverlast in de woning te voorkomen.
- Elektriciteit wordt teruggeleverd aan het net. Met de energieleverancier moeten dus afspraken gemaakt worden over het teruglevertarief. In principe gelden hiervoor dezelfde regels als voor het terugleveren via zonnepanelen.
- De HRe-ketel is nog niet op grote schaal toegepast in Nederland. Daardoor is er nog niet veel kennis bij installateurs en bovendien is het aanschafbedrag (meer dan € 8000,-) erg hoog. Ze werken met name efficiënt wanneer er sprake is van een constante warmtevraag over de dag gezien. In piekvragen wordt namelijk voorzien door een ingebouwde gewone HR 107 ketel.
Warmtelevering door derden
Het aansluiten van uw woning op een warmtenet in de wijk. Dit net betrekt vaak restwarmte van een elektriciteitscentrale. Een warmtenet levert ruimte- en tapwaterverwarming.
Voordelen:
- De verwarmingsketel in de woning vervalt. Er komt een zogeheten ‘warmtewisselaar’ voor in de plaats, die vaak in de meterkast past.
- Doorgaans heeft u naar het nieuwe systeem veel minder omkijken, want er is nauwelijks onderhoud nodig.
- Let er bij aansluiting op een warmtenet op dat de verwarmingsinstallatie in uw woning moet worden aangepast. Overleg met uw installateur.
Laag temperatuurverwarming (LTV)
Een systeem voor laag temperatuurverwarming (LTV) bestaat uit vloerverwarming, wandverwarming en/of vergrote radiatoren/convectoren en een cv-ketel/warmtepomp o.i.d. die water levert op een relatief lage aanvoertemperatuur (maximaal 45°C of lager).
Voordelen:
- De lage aanvoertemperatuur bespaart energie.
- Met name vloer- en wandverwarming verhogen het comfort in de woning (gelijkmatige verwarming).
- Afwezigheid van radiatoren betekent minder stof in huis en een groter leefoppervlak.
- Het systeem is zeer geschikt voor aansluiting op duurzame of zeer energie-efficiënte warmtebronnen, zoals een warmtepomp of een zonnecollector.
- De meeste systeem hebben een langere opwarmtijd dan een conventioneel systeem, er bestaan echter ook “snelle” lichtgewicht vloer- en wandverwarmingssystemen en convectoren (bepaald type radiatoren).
- Voor het aanbrengen van wand- of vloerverwarming moet er een slangenstelsel op of in de constructie worden geplaatst. Laat u door de installateur goed voorlichten wat de gevolgen daarvan zijn voor uw woning.
- Niet iedere woning en installatie is geschikt voor lage temperatuurverwarming. Daarom moet de installatie worden aangebracht door een erkend installateur of erkende aannemer.
- Een goede vloerisolatie onder de vloerverwarming is uit het oogpunt van energieverbruik een voorwaarde, omdat met vloerverwarming uw vloer warmer is dan met radiatoren- of convectoren-verwarming. Het temperatuurverschil tussen de vloer en de bodem eronder is al gauw anderhalf keer zo groot, en uw warmteverlies naar de bodem dus ook. Goede vloerisolatie is dus een vereiste. Dat gaat analoog ook op voor wandverwarming en buitenmuren.
Individuele bemetering
Het per woning plaatsen van warmte-, elektriciteits- en/of gasmeters.
Voordeel:
Hiermee wordt het mogelijk om de energierekening voor een collectieve installatie af te rekenen naar het werkelijke gebruik per woning. Op deze manier betaalt u alleen nog voor uw eigen energiegebruik. Het loont dan om zelf energie te besparen.
Pompschakeling
De pomp in het verwarmingstoestel voorzien van een pompschakeling. Deze draait dan alleen nog wanneer dat nodig is. Zo bespaart u energie. Veel vloerverwarmingspompen draaien niet standaard op een pompregeling. In dat geval draait de pomp 24 uur per dag gedurende het hele jaar. Dit betekent een onnodig verbruik van 450 kWh/jaar. Handmatig aan en uit zetten is ook niet echt een optie omdat de pomp periodiek moet draaien om vastzitten te voorkomen.
Pompschakelingen zijn verkrijgbaar in verschillende uitvoeringen en kosten tussen de € 45 en € 80. Binnen een jaar al weer terugverdiend dus.
Nog veel zuiniger zijn de zuinigste hedendaagse pompen Picos Stratos van Wilo en Alpha van Grundfoss, deze gebruiken zo’n 5-10 kWh per jaar, en zijn intern al voorzien van een pompschakeling. Aanbevolen bij vervangingbestaande pomp of de aanleg van een nieuw systeem.
Leidingisolatie
Het aanbrengen van isolatie om leidingen die door onverwarmde ruimtes lopen, zoals garages, zolders, kruipruimten e.d. Maar ook bij weinig verwarmde gebruiksruimte in huis. Leidingisolatie levert direct energiebesparing op.
Beperkte leidinglengte
Het verwarmingstoestel verplaatsen om de afstand met de radiatoren die de grootste warmtevraag hebben, zo kort mogelijk te maken. Dit beperkt het energieverlies uit de leiding.
Stooklijn geregelde keteltemperatuur
Het verwarmingstoestel voorzien van een temperatuurregeling. Deze zorgt ervoor dat de ketel water levert van een wat lagere temperatuur als het buiten warmer is en vice versa.
Radiatorfolie
Radiatoren van CV installaties zijn vaak geplaatst tegen buitenmuren. Aan de achterkant stralen ze evenveel warmte uit als aan de voorkant, maar aan de achterkant verwarmen ze vooral de buitenmuur, en niet de ruimte. Door een reflecterende folie aan te brengen aan de achterkant van de radiator, neemt de straling naar de achterkant flink af, waardoor per saldo de warmte meer naar binnen wordt afgegeven. Voor een paar tientjes kunt u dat gemakkelijk zelf doen, en het geld voor de folie heeft u er binnen een jaar al uit. Ook als uw woning nu al een goede muurisolatie heeft.
Kosten per m2 radiator: ca 6 euro. Opbrengst per m2 radiator: ca 3 tot 27 euro per jaar, afhankelijk van de muurisolatie.
Thermostaatkranen op radiatoren
Het comfort verbetert ten opzichte van radiatoren zonder thermostaatkranen. De temperatuur in een bepaalde ruimte is door de thermostaatkranen beter beheersbaar geworden.
NB: in de ruimte waar zich de (klok)thermostaat bevindt, dienen geen thermostaatkranen aangebracht te
worden. Dat creëert een situatie waarin regelingen elkaar kunnen tegenwerken.
Inregelen van verwarmingsinstallaties
Een slechte inregeling gaat vaak gepaard met comfort klachten over sommige ruimten van de woning. Die klachten worden meestal in eerste instantie bestreden door de thermostaat van de ketel hoger te zetten of de CV-pomp in een hogere stand te zetten. Soms wordt zelfs een radiator maar vervangen voor een grotere. Nadat een installatie is ingeregeld krijgt iedere ruimte van uw huis een naar behoefte evenredig deel van de
warmte, zodat het overal even snel warm zal worden. Door waterzijdig inregelen kan een besparing op de stookkosten gerealiseerd worden van meer dan 10%. Neem contact op met uw installateur.
Combi-tap-ketel (zonder voorraadvat; doorstroom): HR-100 , HR-104, HR-107 ketel
Een doorstroom combiketel verwarmt zowel de ruimten in het huis als het tapwater. Een doorstroom combiketel heeft geen boiler- of voorraadvat, en dus geen stilstandsverliezen. Een ketel in HRww uitvoering maakt ook efficiënt warmtapwater.
Voordelen:
- Ten opzichte van de keukengeiser neemt het tapcomfort toe omdat er veel meer en veel sneller warm water beschikbaar is. Een doorstroom combiketel kost doorgaans wel meer energie.
- Een doorstroom combiketel is goed te combineren met een zonneboiler wanneer deze is voorzien van het NZ keurmerk (Naverwarming Zonneboiler) voor combiketels.
- Stel de capaciteit van het tapwatertoestel af op het comfort dat de bewoners wensen en de aanwezige tappunten.
- Kies voor een gesloten toestel. Een gesloten toestel (met afvoer) heeft de voorkeur vanuit gezondheidsoogpunt, omdat hiermee geen schadelijke rookgassen meer de woning in kunnen komen.
- Een doorstroomtoestel met een klein voorraadvat (5 of 10 liter) is relatief zuinig, maar zorgt wel voor een hoger comfort: direct warm water beschikbaar.
- Kies een ketel die niet te groot is voor uw situatie, die werken dan het efficiëntst.
- Kies voor een ketel met extra hoge rendementen. Bijna iedere ketelfabrikant heeft verschillende keteluitvoeringen. De ketels met zogenaamde kwaliteitsverklaringen zijn nog efficiënter dan standaard uitgevoerde HR ketels, voor het verwarmen en het maken van warm tapwater. Laat u zich hierover informeren door uw leverancier.
Combi-vat-ketel (met voorraadvat): HR-100 , HR-104, HR-107 ketel
Een combiketel verwarmt zowel de woning als het tapwater. Het gaat om een toestel met een boiler- of voorraadvat. Een ketel in HRww uitvoering maakt ook efficiënt warmtapwater.
Voordelen:
- Het tapcomfort neemt toe omdat er veel meer en veel sneller warmwater beschikbaar is, in vergelijking met een keukengeiser.
- Een combiketel is goed te combineren met een zonneboiler wanneer deze is voorzien van het NZ keurmerk voor combiketels.
- Stem de keuze voor de capaciteit van het tapwatertoestel af op het comfort dat de bewoners wensen en de aanwezige tappunten, en kies deze niet te ruim.
- Kies voor een gesloten toestel. Een gesloten toestel (met afvoer) heeft de voorkeur vanuit gezondheidsoogpunt, omdat hiermee geen schadelijke rookgassen meer de woning kunnen inkomen.
- Kies voor een ketel met extra hoge rendementen. Bijna iedere ketelfabrikant heeft verschillende keteluitvoeringen. De ketels met zogenaamde kwaliteitsverklaringen zijn nog efficiënter dan standaard uitgevoerde HR ketels, voor het verwarmen en het maken van warm tapwater. Laat u zich hierover informeren door uw leverancier.
Gasboiler
Een gasboiler is een taptoestel dat warmwater maakt met behulp van een gasbrander. Net als bij een combivat CV ketel geldt dat veel warmwater op voorraad houden het comfort verhoogt (een ligbad is bijvoorbeeld sneller gevuld) maar wel stilstandsverliezen met zich meebrengt. Ook hier geldt dat het rendement van de ene gasboiler hoger zal liggen als de andere.
Warmtepompboiler
Een warmtepompboiler gebruikt laagwaardige warmte uit ventilatielucht van een continue mechanische ventilatie om warm tapwater te produceren.
Voordeel:
- Warmte wordt teruggewonnen uit afgevoerde lucht.
- Zowel ventilatie als warm tapwater worden gedurende het hele jaar in dezelfde mate gebruikt.
- Stem de capaciteit van het tapwatertoestel af op het comfort dat de bewoners wensen en de aanwezige tappunten.
- Zorg voor een centraal afzuigpunt voor ventilatielucht waarop de boiler kan worden aangesloten.
- Een warmtepompboiler op ventilatielucht kan niet worden gecombineerd met vraaggestuurde ventilatie of gebalanceerde ventilatie met warmteterugwinning.
Isolatie warmwaterleidingen
Het aanbrengen van isolatie om leidingen die door onverwarmde ruimtes lopen, zoals garages, zolders, kruipruimtes e.d.. Leidingisolatie levert direct energiebesparing op en is eenvoudig zelf aan te brengen.
Beperkte leidinglengte warmwaterleidingen
Het tapwatertoestel verplaatsen om de afstand met het meest frequent gebruikte warmtapwaterpunt (keuken) zo kort mogelijk te maken. Ook een kleinere diameter (dunnere warmwaterleiding) draagt bij aan het voorkomen van onnodig energieverlies. Als ook de vaatwasser en/of wasmachine op de warmwaterleiding aangesloten wordt is dit extra efficiënt. Het water wordt anders met elektra verwarmd en dat is financieel en energietechnisch gezien een dure oplossing. Tenzij u de mogelijkheid heeft zelf middels PV panelen ook in deze energievraag te voorzien, is het gebruiken van hotfill (afwas) machines een goede manier om duur en CO2-rijk energieverbruik te verminderen.
Waterbesparende douchekop
Een waterbesparende douchekop bespaart warm water en daarmee dus ook energie, zonder verlies aan comfort. Deze is echter niet toepasbaar in (directe) combinatie met een keukengeiser/sommige badgeisers, omdat de tapdrempel te hoog is. Omdat er minder warm water door de leiding hoeft, kan je ook met een kleinere capaciteit van de warmtebron volstaan (de capaciteit van een warmte-installatie van een woning -CW3, CW4 of CW5- wordt vaak bepaald door de warm-water-vraag). Een waterbesparende douchekop is al verkrijgbaar vanaf een tientje en bespaart al snel zes tientjes per jaar.
Doorstroombegrenzer op kranen
Wie de kraan boven een wastafel of gootsteen openzet heeft zomaar een waterstraal van 12 liter water per minuut of meer. Een doorstroombegrenzer (bijvoorbeeld 6 liter per minuut) kan dit verbruik halveren, zonder dat er te weinig water uit de kraan komt. Kost enkele euro's en verdient zich binnen een jaar terug. Koopt u een nieuwe kraan? Let dan op de "doorstroomklasse Z" aanduiding in de specificaties.
Douchetijd indicator
Minder lang douchen is een van de snelste manieren om energie te besparen. U bespaart niet alleen water, maar u bespaart ook gas om het water te verwarmen. De indicator geeft een zachte indicatie van de douche tijd door een van kleur veranderend LED-licht. Door de veranderende kleur heb je een indicatie van hoeveel minuten je al aan het douchen bent. Geen alarm of afsluiten van water, gewoon een simpele weergave van kleuren die u helpen uw douchetijd te verkorten. Bespaart al snel 10% op de douchetijd en dus op het warmwaterverbruik. Kost een paar tientjes, en verdient zich binnen een jaar weer terug.
Waterstop voor de doucheslang
De écht zuinige douchers doen natuurlijk tijdens het inzepen liever de kraan dicht. Maar wanneer er geen thermostatische mengkraan is, is dat niet erg comfortabel, want dan moet je de juiste watertemperatuur steeds weer opnieuw inregelen. Met een waterstop tussen de mengkraan en de doucheslang kun je de waterstroom tijdelijk onderbreken, zodat je geen onnodig warm water hoeft te laten stromen, en de juiste kraaninstelling toch ongemoeid blijft. Kost minder dan een tientje, is gemakkelijk zelf te monteren, en is binnen een jaar terugverdiend.
Douchewater Warmteterugwinning
Dit zijn systemen die tussen de douchebak en het riool worden geplaatst. Er kan tot bijna 60% van de warmte uit het afvalwater worden teruggewonnen, afhankelijk van de toegepaste variant. Er zijn horizontale systemen die in de douchebak zelf worden gemonteerd (verbouwing van de badkamer nodig) en systemen die verticaal worden gemonteerd (douche op de eerste verdieping)
voordelen:
- Minder warmte nodig voor douchen (tot bijna 60 % reductie mogelijk)
- Grotere warmwatercapaciteit in huis, dus meer tapcomfort (CW4-douche-capaciteit met een CW3-installatie)
- Combineerbaar met stadsverwarming, boilers, zonneboilers, combi-ketels en doorstroom-verwarmers.
- Hoe kleiner de afstand tussen de WTW-pijp en de douche, hoe hoger het rendement.
- Hoe hoger het rendement van de douche-WTW, hoe lager het rendement van de zonneboiler.
- Niet alle verticale systemen zijn toegelaten in de meterkast.
- mogelijk drukverlies door de WTW-pijp, dus lastig combineerbaar met doorstroomgeisers (tapdrempel)
Zonne-energiesystemen
Algemeen aandachtspunt:
Onder andere bomen, naastliggende gebouwen en schoorstenen kunnen de zonnestraling op een collector/PV-paneel belemmeren. Doordat bomen groeien, kunnen ze een toenemende belemmering vormen voor de zonnestraling. Uiteraard moet de plaats van de collector/PV-paneel zo gekozen worden dat zonnestraling op de collector/PV-paneel zo gunstig mogelijk is en dat er zo weinig mogelijk schaduw op kan vallen. Daarom wordt aanbevolen om collectoren/PV-panelen in het algemeen zo hoog mogelijk op het dak te plaatsen. Bij een gecombineerd systeem van zowel zonnecellen als een zonnecollector voor warm tapwater, heeft het de voorkeur om de zonnepanelen op die plaatsen te leggen waar het minst kans is op schaduw.
Zonneboiler
Een zonneboiler zet zonnewarmte om in warmte voor het bereiden van warm tapwater. Er zijn verschillende typen op de markt: een standaard systeem, een compact systeem en een CV- zonneboiler. Daarnaast is er verschil tussen vlakke plaat collectoren en vacuümbuis collectoren (zogenaamde vacuüm-heat-pipes). De keuze voor het type zonneboiler is afhankelijk van de reeds aanwezige installatie en het gewenste
tapcomfort. Overleg met uw installateur.
Voordelen:
- U maakt gebruik van de gratis geleverde warmte van de zon.
- Met een hot-fill aansluiting kunnen ook de vaatwasser en de wasmachine aangesloten worden op de zonneboiler. Daardoor neemt het rendement van de zonneboiler toe.
- Let er bij het toepassen van een zonneboiler op dat een zonneboiler altijd een naverwarmer nodig heeft in de vorm van een combiketel of een ander toestel voor de bereiding van warm tapwater. Of uw toestel hiervoor geschikt is, kunt zien aan het gaskeur NZ op uw toestel.
Zonneboilercombi
Een zonneboilercombi zet zonnewarmte in voor ruimte- én tapwaterverwarming. De zonneboilercombi wordt altijd gecombineerd met een naverwarmer in de vorm van een combiketel of een ander toestel.
Voordelen:
- U maakt gebruik van de gratis geleverde warmte van de zon.
- Met een hot-fill aansluiting kunnen ook de vaatwasser en de wasmachine aangesloten worden op de zonneboiler. Daardoor neemt het rendement van de zonneboiler toe.
- In voor- en naseizoen levert de zon een bijdrage aan de ruimteverwarming.
- Als u al een combiketel heeft, moet u controleren of deze geschikt is voor combinatie met een zonneboilercombi. Dit kunt zien aan het gaskeur NZ op uw toestel.
PV-panelen (Zonnecellen)
PV-panelen wekken elektriciteit op uit zonlicht. Hoe hoog de elektriciteitsproductie per vierkante meter is, hangt af van het type zonnecel. De amorfe zonnecellen leveren de minste elektriciteit per m2 op, maar zijn ook het goedkoopst. Monokristallijne cellen leveren het meeste op, maar zijn ook het duurst. Multikristallijne (Polykristallijne) zonnecellen zitten hier tussenin. Platte daken, en hellende daken gericht op het zuiden maar ook tot west via zuid tot oost georiënteerde hellende daken zijn in principe geschikt georiënteerde daken voor het plaatsen van PV panelen. Dunne-Film Panelen zijn eigenlijk in alle richtingen toepasbaar.
Voordeel:
- Bij het toepassen van zonnecellen maakt u gebruik van de gratis geleverde elektriciteit van de zon.
- U kunt overtollige stroom terugleveren aan het elektriciteitsnet tot 10.000 kWh per jaar
- U bespaart energiebelasting en btw uit (ongeveer twee derde helft van de gewone stroomkosten)
- Let er bij het toepassen van zonnecellen op dat deze op het dak moeten worden geplaatst en dat ze moeten worden aangesloten op het elektriciteitsnet.
- Vanaf 600 Wp geïnstalleerd vermogen (4 a 5 panelen) is een extra stroomgroep in de stoppenkast nodig. Het maximum dat op één extra groep van 16 A aangesloten mag worden bedraagt ongeveer 3600 Wp.
- Hebt u geen draaischijf-meter, dan is het noodzakelijk de digitale meter te vervangen door een meter die ook de teruglevering kan registreren.
- Zowel netbeheerder als energieleverancier moeten op de hoogte gebracht worden wanneer u zonnepanelen plaatst. De netbeheerder moet er ook op gewezen worden dat de terugleverstand(en) genoteerd worden.
- Volgens de salderingswet moet de energieleverancier een teruglever-vergoeding betalen tegen hetzelfde tarief als u betaalt voor de verbruikte elektriciteit. Dit gaat tot maximaal datgene dat u zelf verbruikt. Daarboven wordt een lager bedrag vergoed, omdat de energiebelasting niet van toepassing is op elektriciteit die niet verbruikt wordt. Boven de 10.000 kWh/jaar is de energieleverancier vrij om te bepalen welke vergoeding er gegeven wordt. Een enkele leverancier betaalt ook het hoge tarief op de (op jaarbasis) netto teruggeleverde stroom. Check uw stroomleverancier voor de voorwaarden en stap zonodig over naar een leverancier met gunstiger voorwaarden.
- Het vermogen van een paneel om elektriciteit te produceren wordt uitgedrukt in Wp (Wattpiek) dat is het geleverde vermogen bij maximale zoninstraling in laboratoriumomstandigheden. In de praktijk worden deze waarden vaak niet gehaald, omdat bij maximale instraling de temperatuur van het paneel sterk oploopt, en daar loopt het omzettingsrendement (en dus het elektrisch vermogen) weer van terug.
- Wanneer u maximaal energie wilt kunnen binnenhalen voor uw woning en u heeft daarvoor weinig ruimte is het van belang dat u panelen kiest met veel Wp (Watt-piek) /m2. Nu zijn panelen veelal 160Wp/m2, er worden nog panelen aangeboden met 120Wp/m2, en ook zijn er panelen van zelfs 180 Wp/m2! Die laatste kosten meer, hebben een langere terugverdientijd maar leveren in hun totale levensduur ook zoveel meer energie op, dat het uit economische motieven ook een goede keuze is.
- Gangbare zonnepaneel systemen werken zo dat gedeeltelijke beschaduwing zeer negatieve effecten heeft op de opbrengst. Vermijd het om daar panelen te plaatsen. Wanneer dit niet mogelijk is zijn speciale maatregelen mogelijk en noodzakelijk om het nadelige effect hiervan terug te brengen. Het gebruik van micro-inverters (in plaats van een "string"-inverter) is dan een goede oplossing. Die micro-inverters gaan ook veel langer mee dan string-inverters (soms wel 25 jaar garantie, in plaats van 5 jaar voor een string inverter). Zgn. Power-Optimizers in combinatie met stringinverters (samen 12 jaar garantie) zijn een goede tussenoplossing.
- Micro-interverters en Power-Optimizers bieden de mogelijkheid om de prestaties van de zonne-installatie per paneel te monitoren via internet. Automatische storingsmeldingen (direct per paneel in plaats van de hele installatie) verkorten de responsetijden bij storingen enorm. De onderzoekstijden vervallen bijna)
- PV panelen hebben een levensduur van 25-30 jaar. Fabrikanten garanderen zelfs dat panelen na 25 jaar nog minimaal 80% (of meer) van hun oorspronkelijke vermogen zullen leveren. De jongste ontwikkelingen (Glas-glas-panelen) slijten/degenereren nog minder en gaan zelfs nog langer mee en tegen hogere prestatiecijfers..
- Koop PV panelen bij een betrouwbare partner die u goed kan adviseren en u ook zelf service en garantie kan bieden.
Onderhoud
Goed en tijdig onderhoud is noodzakelijk, maar vaak ook kostbaar. "Goedkoop" is helaas maar al te vaak "Duurkoop". Zorg dat uw apparatuur regelmatig door een vakman wordt gecontroleerd.
En als u toch al aan energiemaatregelen denkt is het goed om onderhoudsaspecten van de woning mee te laten wegen.
Houten kozijnen
Houten kozijnen vormen een forse onderhoudspost, al maakt het veel verschil of u schilderwerk altijd zelf doet, of dat u het liever uitbesteed.
De staat van de kozijnen is een belangrijk gegeven bij de plaatsing van isolerende beglazing. Immers, de investeringen kunnen sterk afnemen wanneer het aanbrengen van isolatieglas samenvalt met onderhoudsactiviteiten, of het vervangen van kozijnen. Ook worden er al houtsoorten aangeboden met een "10 jaar onderhouds-vrij" garantie. Kunststof kozijnen zijn ook al lang niet meer de lelijke slappe plastic gevallen van vroeger. Er zijn zelfs kunststof kozijnen met Nederlandse "look & feel" op de markt, zodat het er gewoon uitziet of er traditioneel gebouwd is.
Oude cv-ketel
De levensduur van een ketel ligt veelal tussen de 15 en 20 jaar. Wanneer een ketel ouder is dan 15 jaar is ketelvervanging vaak zinvol. Dit levert niet alleen een energiebesparing op maar mogelijk ook kostenbesparingen in het onderhoud van de ketel. Het bouwjaar is af te lezen op het typeplaatje van de ketel. Ketels die regelmatig hun onderhoud hebben gehad kunnen vaak jaren langer mee.
Ventilatiesystemen
Zet het mechanisch ventilatiesysteem nooit uit. Het vochtgehalte in uw woning loopt dan snel op, met alle onderhouds-ellende van dien. Maak ventilatieroosters regelmatig schoon, en laat een vakman jaarlijks een controle op de goede werking doen.
En als u toch al aan energiemaatregelen denkt is het goed om onderhoudsaspecten van de woning mee te laten wegen.
Houten kozijnen
Houten kozijnen vormen een forse onderhoudspost, al maakt het veel verschil of u schilderwerk altijd zelf doet, of dat u het liever uitbesteed.
De staat van de kozijnen is een belangrijk gegeven bij de plaatsing van isolerende beglazing. Immers, de investeringen kunnen sterk afnemen wanneer het aanbrengen van isolatieglas samenvalt met onderhoudsactiviteiten, of het vervangen van kozijnen. Ook worden er al houtsoorten aangeboden met een "10 jaar onderhouds-vrij" garantie. Kunststof kozijnen zijn ook al lang niet meer de lelijke slappe plastic gevallen van vroeger. Er zijn zelfs kunststof kozijnen met Nederlandse "look & feel" op de markt, zodat het er gewoon uitziet of er traditioneel gebouwd is.
Oude cv-ketel
De levensduur van een ketel ligt veelal tussen de 15 en 20 jaar. Wanneer een ketel ouder is dan 15 jaar is ketelvervanging vaak zinvol. Dit levert niet alleen een energiebesparing op maar mogelijk ook kostenbesparingen in het onderhoud van de ketel. Het bouwjaar is af te lezen op het typeplaatje van de ketel. Ketels die regelmatig hun onderhoud hebben gehad kunnen vaak jaren langer mee.
Ventilatiesystemen
Zet het mechanisch ventilatiesysteem nooit uit. Het vochtgehalte in uw woning loopt dan snel op, met alle onderhouds-ellende van dien. Maak ventilatieroosters regelmatig schoon, en laat een vakman jaarlijks een controle op de goede werking doen.
Binnenklimaat en gezondheid
Schimmelplekken op wanden
Wees attent op schimmelplekken op de binnenzijde van de buitengevels. Schimmelgroei doet zich vaak voor in hoeken aan de boven - of onderzijde van buitengevels. Als dit optreedt, is de woning wellicht vochttechnisch matig van kwaliteit (koudebruggen, vocht uit kruipruimte of slechte ventilatie-voorzieningen). Ook kan het zijn dat het bewonersgedrag een rol speelt, doordat de ventilatie- openingen zijn afgeplakt of de mechanische afzuiging regelmatig wordt uitgezet. Een andere mogelijkheid is een verhoogde vochtproductie door de aanwezigheid van een keukengeiser zonder rookgasafvoer. Waar de oorzaak van vochtproblemen precies ligt, is niet altijd direct duidelijk. Vaak is dit pas na een (fysisch) onderzoek ter plekke goed vast te stellen.
Bij het treffen van energiemaatregelen dient men rekening te houden met eventuele vochtproblemen. Dit geldt met name voor de energiebesparende maatregelen die indirect de ventilatie en infiltratie beperken. Hieraan kleven risico’s vooral wanneer er al vochtproblemen aanwezig zijn. Dat zelfde geldt voor isolatiemaatregelen waardoor koudebrugeffecten worden versterkt.
Schimmelplekken in de badkamer op binnenwanden en plafond
Schimmelplekken in de badkamer op binnenwanden en plafond vormen een probleem apart. De oorzaak ligt vaak in een combinatie van te weinig stoken, gebrekkige ventilatie en een schimmelgevoelige afwerklaag op wanden en plafond. Het aanbrengen van betere ventilatie en verwarming in de ruimte kan de situatie in veel gevallen verbeteren. In het kort gezegd hebben schimmels twee dingen nodig: condens-vocht en een ondergrond. De ondergrond moet voor schimmel het liefst een beetje poreus zijn, dus betegelen is vaak een goede optie in badkamermuren. Regelmatig reinigen blijft noodzakelijk.
Condens-vocht op een verdachte plek elimineren heeft drie invalshoeken:
- het condensatieoppervlak verwarmen (aan de voorkant stoken of aan de achterzijde isoleren, of beide),
- de plaatselijke ventilatie flink opvoeren,
- of de luchtvochtigheid kunstmatig verlagen (binnen geen was te drogen hangen; geen kamerplanten meer; een goede afzuiger in de keuken; een luchtdroger/airco toepassen)
Het extra isoleren op de juiste plek levert de laagste terugkerende kosten op.
Vochtproblemen
Veel vochtproblemen worden veroorzaakt door de matige werking van het ventilatiesysteem. De volgende punten zijn daarbij van belang:
- Zijn er bij natuurlijke ventilatie en mechanische afzuiging voldoende voorzieningen (klepraampjes en ventilatieroosters) in de gevels aanwezig voor de toevoer van buitenlucht.
- Levert gebruik van deze voorzieningen naar verwachting tochtklachten op, dan kan niet verwacht worden dat bewoners de toevoerroosters voldoende gebruiken.
- Zijn er natuurlijke afvoerkanalen aanwezig en zijn de openingen niet dichtgezet of vervuild.
- Werkt, indien aanwezig, de mechanische afzuiging op een goede manier (een afzuigkap als enige voorziening is geen volwaardige afzuiging).
Ramen met enkel glas
Het is mogelijk dat ramen voorzien van enkel glas een onbehaaglijke situatie opleveren door koudeval. De kans op comfortklachten wordt groter naarmate ramen hoger zijn (oude huizen) of het ontbreken van een onder het raam geplaatste radiator (of gereduceerd is door bijvoorbeeld een brede vensterbank). In dat geval is dus nadrukkelijk verbetering te verwachten van isolerende beglazing. Indien er ook sprake is van
geluidsoverlast van buiten, kan gedacht worden aan geluidsisolerende dubbele beglazing.
Koude van de vloer
Klachten over koude van de vloer zijn vaak terug te voeren op stroming van koudere lucht over de vloer. Als dit het geval is, heeft vloerisolatie geen effect voor comfortverbetering. Bouwfysisch onderzoek is nodig om de oorzaak en de oplossing voor dergelijke klachten vast te stellen.
Open verbrandingstoestel
Open verbrandingstoestellen met slechte of soms ontbrekende rookgasafvoer hebben veelal een zeer nadelig effect op de luchtkwaliteit. Het is van groot belang dergelijke toestellen te vervangen door energiezuinige gesloten toestellen.
Loden drinkwaterleidingen
Loden drinkwaterleidingen zijn schadelijk voor de volksgezondheid. Het water dat door deze leidingen stroomt, kan lood bevatten. Dit is specifiek schadelijk voor de gezondheid van baby’s.
Ruimtebeslag
Bij installatietechnische aanpassingen moet u rekening houden met de afmetingen en indeling van de woning. Is er bijvoorbeeld plaats voor een cv-ketel in de woning als er nu lokale verwarming is. Is het mogelijk om kanalen aan te leggen voor mechanische afzuiging als dit gewenst is, of is er wellicht voldoende ruimte voor gebalanceerde ventilatie. Waar kunnen ventilatorunits geplaatst worden en levert dit geen geluidhinder op (met name s’ nachts).
